Tercüme iş koluna duyulan ihtiyacı artıran etkenlerin başlıcaları; ülkeler arası ticaret ilişkilerinin hızla gelişmesi, sanayi ürünlerine duyulan ihtiyacın hızla artması, sanayi sektörünü destekleyen teknolojinin gelişmesi ve kendisini yenileme ihtiyacı, seri üretim bantlarını destekleyen robot gruplarının yazılım ihtiyacı, buna bağlı olarak üretilen sanayi ürünlerinin ve teknolojilerin diğer ülkelere transferleri. Bunların dışında, sürekli hareket halinde olan genç nüfusun dünyanın dört bir yanına seyahatleri, yabancı ülkelere yerleşmek ve hayatlarına oralarda devam etmek istemeleri, kendi ülkelerinin politikalarından duydukları rahatsızlıklar ve kendilerine ülkelerinde dayatılan çağdışı uygulamalardan kaçmak istemeleri. Yine, evlatlarının yaşamlarını demokratik ve sosyal hakların gelişmiş olduğu, insanın ve Doğanın yaşama ve var olma hakkının üstün tutulduğu, yaşama hakkı standartlarının oldukça yüksek olduğu ülkelere göç etmek, göç etmek için gereken belgeler vs. gibi işler içinde tercüme kaçınılmaz bir iştir.
Tercümenin kaçınılmaz olduğu gerçeğini hiçbir zaman göz ardı edemeyiz. Tercümeye olan ihtiyacın artması ile birlikte tercüme bir iş kolu haline gelmiştir. Tercümenin önemli bir iş kolu olması, bir kazanç kapısı olarak görülmesi ile birlikte başlangıçta iki elin parmakları kadar olana tercüme ofislerinin veya başka bir deyişle tercüme bürolarının mantar gibi çoğaltmıştır. Öyle ki, tercüme bürolarında çalışan çaycı kızlar, getir götür işinde kullanılan vasıfsız elemanlar (ofis boylar) çalıştıkları bürolarda öğrendikleri bilgilerin bir birikim olduğuna karar verdikleri andan itibaren bu iş kolunda yer almak arzuları oldukça artmıştır. İlk başlarda yavaş yavaş daha sonra hızla tercüme büroları topluluğundaki yerlerini almaya başlamışlardır. Öyle ki, beraberlerinde para kazanma hırslarını da bu iş kolunun içine yerleştirmiş durumdalar.
Birçok tercüme bürosunun yaptığı tercümeler kontrol edilmiş olsa ortaya çok vahim sonuçlar çıkar. Kendisini iddialı olarak gören ve bana göre de iş kapasitesi vasatın bir hayli üstünde olan bir büro sahibinin söylediği şu söz zaman zaman aklıma takılır. Bunlardan bir tanesi de şöyle söylemişti; “ -bizim yaptığımız arşiv tercümesi, birisi bunları gerçekten incelese rezil oluruz”. Bu açıklama için bir yorum yapmak istemiyorum, yorumu bu satırları okumakta olan değerli kişiye bırakmanın daha doğru olacağını düşünüyorum. Lütfen bu sözü düşünün ve yorumunu siz yapın.
Yine yukarıdaki mantığın sahiplerinin övünerek söyledikleri bir söz daha var. Web sayfalarında da bunu bulabilirsiniz. “Tercüme büroları müşterilerin istek ve arzularına uygun çözümü sunma konusunda yeterlilik ortaya koyamadılar.”
Burada kullanılan “müşterilerin istek ve arzularına uygun çözümü sunma” sözünün uzun uzun tartışılması gerektiğini düşünüyorum. Konu edilenin “tercüme fiyatı” olduğunu düşünecek olursak ortaya büyük bir sorun çıkıyor, fiyatı nasıl düşüreceksiniz, tercümanınıza para mı ödemeyeceksiniz, stajyer öğrencilere şunları tercüme et bakalım, tercüme seviyenizi tespit edelim mi diyecek ve tercüme maliyetini bedavaya mı getireceksiniz.
Aslında burada bahsedilen “müşterilerin istek ve arzusu” şu olmalı; talep ettiği tercümenin yüklenici (tercüme bürosu) tarafından mutabık kalınan süre içinde teslim edilmesi ve tercümenin kalitesinin ise mükemmele yakın bir seviyede olmasıdır.
Tercüme bürosunun düsturu her zaman mükemmele yakın tercüme hizmeti sunmak olmalıdır. Doğal olarak bu mükemmeliyet beraberinde fiyat avantajı getirmez. Tercümenin ucuza mal edilebilinecek bir iş olmadığını çok iyi bilmek gerekiyor.
Tercüme bürosunu fiyat konusunda zora sokan durumlardan bir tanesi de vergi yüküdür. Serbest çalışan tercümanların hiçbirisinden aldıkları ücretin karşılığında bir belge (makbuz, fatura) almak mümkün değil. Fatura bedelinin içindeki tercüman ücretinin payının %20 nispetindeki KURUMLAR GELİR VERGİSİNİ de tercüme bürosu ödemek durumunda. Bankalardaki şirketimize ait hesaplarda Tercümana ödediğimiz ücretler toplamını kadar olan meblağ için vergi dairesi %20 stopaj tahakkuk ettiriyor (kâr olarak görüyor).
Tercüme ofisi için hesap:
33 sayfa tercüme için 1 sayfası sayfası 30,00 TL den 990,00 TL alıyoruz. Biz buna 1.000 TL diyelim. Buna göre;
| Tercüme ücreti 1.000,00 TL | Toplam Kurumlar vergisi 385,00 TL |
| Tercüme ücret. 400,00 TL | |
| TOPLAM: 785,00 TL |
%18 KDV bu hesabın dışındadır.
Tercüme bürosunun kasasında kalan miktar ise 252,00 TL. bu giderlere yetmeyecek bir rakamdır.
Şöyle ki,
Şirketimizin kira, kira stopajı, işyeri aidatı, elektrik, su, telefonlar (mobil ve sabit), faks, internet, şirket çalışanlarının maaşları, SSK primleri, BAĞ-KUR primleri, yemek ve ulaşım ücretlerin, tabela reklam vergisi, temizlik vergisi ve diğer giderler.
Hizmet sektöründe
iş maliyeti + genel giderler + kar :
748,00 TL + 400,00 TL + 400,00 TL = 1.548,00 TL olmalı
Ve 1 sayfa tercüme ücreti de= 47,00 TL olmalı
Bu olduğu zaman tercüme bürosu varlığını sürdürebilir.
Birçok web sayfasında tercüme bürolarının çözüm sunduğundan bahsedilir. Tercüme bürosu çözüm sunmaz ama TERCÜME BÜROSU TERCÜME HİZMETİ SUNAR.
Günümüzde hatırı sayılır büyüklükteki firmaların tercüme işlerini son dakikaya bıraktıklarını görüyoruz. Bunu tercüme işini küçümsedikleri şeklinde yorumlayabiliriz
Yine günümüzde yukarıda bahsettiğim şirketlere acil tercüme yetiştirmekte iddialı olan tercüme bürolarını da görmekteyiz ki, bu acil tercüme büroları da tercüme işinin ciddiyetinin farkında olmayanlar tarafından yönetilmektedir.
560.000 karakterden oluşan bir metni 5 günde vereceğini iddia eden bir tercüme ofisinin yaptığı iş, bu metni en az 7 tercümana dağıtarak hazırlamak zorundadır. 7 ayrı tercümanın bölümler halinde gönderdiği tercüme metinlerini birleştirip iş sahibine vermektir.
Varın düşünün o tercümenin akıbetini, ben bunu düşünmek bile istemiyorum.
İşlerini son güne bırakan firmalar tercüme iş kolunda “ACİL TERCÜME HİZMETİ” yaptığını iddia eden tercüme büroları hediye etmiştir. Hastanelerde bile acil servislerin yapabileceği işler sınırlıdır.
Son dakika işi ve acil tercüme hizmeti anlayışı birlikte gelişmiştir. Faydadan çok zararları görülmüştür.
Ve nasıl olsa birileri tarafından acil tercüme hizmet web sayfalarında çokça yazılan ve çoğu biri birinden kopyalanmış olan
“ …… Tercüme bürosu, hızlı, etkili ve doğru tercüme standartlarıyla sektörünün en çok tercih edilen firması olmayı başarmıştır.”
Bu cümle beni her zaman güldürmüştür. Tercüme iş koluna yeni kazandırılan “hızlı, etkili ve doğru tercüme standartlarıyla” deyimini bir türlü anlayamadım, nasıl bir şey acaba? “hızlı” tamam anlaşılabilir, “doğru” da anlaşılabilir, çünkü tercümenin “olmazsa olmazı”dır mümkündür ancak “etkili” nasıl oluyor, bunu bir türlü anlayamadım
Yine bir web sayfasında görmüştüm, paragraf aynen aşağıdaki gibiydi;
“Tercüman ekibi içerisinde yazma, okuma ve konuşma yeteneği ileri düzeyde bulunan kişiler istihdam edilmektedir. Böylelikle hataya mahal verilmemesi gereken hukuki, medikal veya bilimsel metinler yanlışsız şekilde tercüme edilebilmektedir.”
Zaten tercümeyi kendisine meslek edinmiş olan insanların Türkçelerinin oldukça üst düzeyde olması gerekmiyor mu? Kendi ana dilini kuralsız kullanan bir mütercimden iyi tercüme beklemek hayal olmaz mı? Hataya mahal verilmemesi gereken metinleri, sadece “hukuk, medikal ve bilimsel metinler” olarak değerlendirmek ve bu şekilde düşünmek ortaya çok farklı bir yorum çıkartır.
Metin ve konusu ne olursa olsun hiçbir tercümede; hata, anlam eksikliği, kavram kargaşasına sebebiyet verecek yorum içeren cümleler bulunmamalıdır. Tercüman aciz kaldığı durumlarda dolambaçlı anlatım yolunu seçerken yorumu da tercüme metninin satırları arasına yerleştirir. Yorum tercümenin selameti için bir can simidi gibi görülmektedir.
Tercüme hizmetleri, yazılı tercüme hizmeti, sözlü tercüme hizmeti, simultane çeviri hizmeti, Refakat tercüme hizmeti şeklinde sunulmaktadır.
Tercüme hizmetleri kapsamında birçok kamu evrakları, sözleşme metinleri, epikriz raporları, teknik kılavuzlar, kullanma kılavuzları, bakım onarım kitapçıkları, romanlar, hikayeler, gazete haberleri, dergiler ve bunlar gibi sosyal hayatını içinde bulunan yayınlar muhtelif dillerden Türkçeye tercüme edilmektedir. Yine aynı şekilde Türkçeden farklı dillere tercüme edilmektedir. Burada olmazsa olmaz dediğimiz bir kural vardır. Bu kural da tercümesi istenilen metin konusu ve bu konu üzerinde deneyimi, birikimi olan bir mütercim seçmek her zaman önemlidir ve gereklidir. Tercümenin selameti de bunu gerektirir.
Mustafa GÜNEY
